Te rātaka a te Taua Māori - Hune 1941

Kaiwhakamāori: Taiarahia Black (Ngai Tūhoe, Te Whānau-a-Apanui, Ngāti Tūwharetoa)

Te Tirohanga

Ko ngā mārama e rima i waenganui i te whakawātea mai i a Kirīti (Crete) me te whakaekenga ki tētahi atu pakanga he wā whakatikatika, whakakotahi me te whakangungu anō.[1] Ko te marama o Hune he wā hai whakarūha mo ērā i whakawāteatia, e whai wāhi ai ki te tātari ake i ngā akoranga mai i te whakaenga tuatahi. I te wiki tuarua o te marama ko ngā mōrehu o Kirīti he mea whakawātea mo te whitu rā kia whakatā, kia hoki mai rā ka tīmata anō ngā mahi whakangungu, whakapakari.

Ē whitu rau toru tekau tāngata i whakaritea mo Kirīhi i te Aperira i raro mai i te rima rau i hoki mai i Īhipa: Waru tekau mā whā i mate atu kotahi rau ono tekau mā tahi i mauheretia. Ko te Whakahoutanga Tuarima o ngā Māori, e ono ngā āpiha, e rua rau rima tekau ngā rārangi, i tae mai ki Īhipa i te marama o Mei, ā, ko ngā whakaotinga o te ope Tuawhā Whakahoutanga hai tuku āwhina whakarahi ake i ngā nama o ngā hōia hai whakapakari ake i te Ope Tauā Rua Tekau Mā Waru.

Te Rātaka

  • 1 Hune: 1930 ngā hāora ko tētahi wāhanga o Te Ope Tauā Rua Tekau Mā Waru i noho iho ki Kirīti hai taituarā ki raro i a Meiha Humphrey Dyer i tae mai ma runga i ngā waka ki Amyria. Ka tukua ētahi taputapu, ka whāngaia ka tukua he wāhi moe mo te pō i tētahi wāhi rāwahi ake i te ope matua. (Ko te ope matua o Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru i tae mai i Kirīti i te rā i mua atu, i tukua ai he whakaritenga hou o ngā kākahu me te utu pūtea).
  • 2 Hune: Ko ngā kaipupuri ki te tuarongo he mea tuku anō he kākahu me te utu pūtea. 1530 ngā hāora ka whakarite Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru te whakawhiti ki Abdel Kedir teihana tereina. 1700 ngā hāora ka wehe te tereina. Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru e haere ana ki Helwan. 2400 hāora ka tae te tereina ki Helwan teihana ka tūtaki atu Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru i ngā waka hai kawe i a rātau ki Garawai hōpuni kei te papa o Sunstroke.
  • 3 Hune: 0010 ngā hāora ka tae atu ki te hōpuni hou. Ka whakangaitia ngā tāngata i mua i te kawea ngātahitia ki a rātau wāhi kamupene. I roto i taua rā ka tukua anō ētahi kākahu ki ngā tāngata-he tarau poto, hāte, arā atu. I te tono a te hunga Pāpāho ka whakaritea e ngā kaihautū o ngā kamupene he kōrero poto i kauhautia e te IO te Tēneta Tuarua e Charles Bennett.Ko tana kauhau e kōrero ana mo Kirīti. Whakarongo ki te mīhini hopu kōrero.
  • 4 Hune: 0830-1030 ngā hāora whakatuma rārangi, e wātea ai i taua ata katoa. Ka wehe atu ētahi o ngā āpiha haere ana ki Cairo ki te hokohoko i te ahiahi. 1700 ngā hāora ko ngā whakaritenga o Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru i haere ki te tangihanga o WOII Rāhoroi Tahuriorangi nō Rotorua i mate ia i te wā i a ia e whakangungu ana ki te OCTU. Ko ia rā tā B Kamupene CSM. Nā te minita Kāpene Kahi Harawira i whakaahere te karakia.
  • 5 Hune: 0810 ngā hāora nā Kānara Tuarua George Dittmer i whakaputa he kauhau huitahi mai o Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru ki runga i te kaupapa:a) i ngā haere, ngā whakaakoranga tika; b) te whakamana tonu i te ingoa o Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru i whakaaratia ki Kirīhi me Kirīti . 0900 ngā haora 50% o ērā i Kirīhi me Kirīti he mea whakawātea mo te whakaritenga pai mo te whitu rā.
  • 6 Hune: Te toenga o ngā mōrehu o Kirīti i whakawāteatia mo te whitu rā. Kānara Tuarua Dittmer i wehe atu mo ana kauhau whakaritenga o Canal Zone, Alexandria me ngā takiwā o Cairo. Ko ērā i mahue iho ki ngā hopuni, e rua āpiha me te 40 ētahi atu rahina-kaua ko rātau ngā tāngata i haere ki Kirīti .
  • 7-10 Hune: Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru i whakawātea mo te whitu rā e whakatā ana.
  • 11 Hune: Ko rātau i wehe atu i te 5 o Hune i hoki mai ki te hōpuni. I whakaritea kia tae katoa mai rātau i te 2230 o ngā hāora.
  • 12 Hune: Tae katoa mai Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru mai i a rātau rā whakawātea. He rā whakatā noa.
  • 13 Hune: Ka whakaritea e Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru he Tiwihana Mārautanga Hou. 0500 ngā hāora e whakangungu ana tae noa ki te 1230 o ngā hāora. He wā whakatā mai i te 1400-1600 ngā haora me te whakatūria ētahi tākaro mo te hāora, whakawhitiwhiti tinana (P.T.), arā atu.
  • 14 Hune: Ka noho he whakapakari ngā mahi tae noa ki te 1230 ngā hāora. 15% i whakaaetia mai i ngā hāora 1330-2245.
  • 15 Hune: Rātapu: 0900 ngā haora nā Padre Harawira i whakahaere te karakia ma te Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru. He karakia maioha, whakamaumahara mo te hunga kua hinga, me te tuku whakamoemiti kia ārahi paitia te ope tauā. Ko ngā kupu kauhau a te minita “ Inā mate, kei whea te kikini?, te urupā kei whea te wikitōria?, ka waiatatia te hīmene i roto i te hari koa. Whai muri he hāngi te hākari mo te tina, poaka, riwai, kāpeti, mereni, me tētahi pounamu waipiro ma ia tangata. Ko te hunga e āhei ana ka haere mo te whakatā, o roto i taua15%. Ko rātau i noho iho, he whakatā te mahi.
  • 16 Hune: He mahi whakapakari i roto i te mārautanga. Ko Dr M. Kronfield mo Dr Clay hai tākuta mo Te Ope Tauā Rua Tekau Mā Waru.
  • 17 Hune: Ko taua mahi whakapakari anō ki roto i ngā mārautanga, haunga ma tēnā (coy) anō hai whakatūtū a rātau tēneti ake hai nohonga mo te katoa, tae atu ki te hunga whakahou e haere mai nei.
  • 18 Hune: Ka haere tonu ngā mahi whakapakari ki roto mārautanga. Inā ngā hāora 0900 Meiha George Bertrand ka pupuri he rumā huitahi.
  • 19 Hune: 0830 ngā hāora ngā whakahoutanga hou (te nuinga ko te Tuarima Ope Māori Whakahoutanga), 240 te kaha, i tae mai ma runga waka. Haere tika atu rātau ki roto i a rātau iwi, kāore nei i moumou wā kia wawe tā rātau takahi atu ki roto i a rātau (coy) rārangi. Kāhore he whakahounga āpiha i takahi atu me rātāu. Pau noa te rā he whakatikatika i te nohonga kia pai.
  • 20 Hune: Whakangungu ā-mārautanga. 0630 ngā hāora te tuatahi o Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru me ngā whakahounga ka tuwhera me te karakia. 1700 ngā hāora ka hoki mai a Kānara Tuarua Dittmer mai i ana kauhau.
  • 21 Hune: Ngā mahi whakangungu hāngai ki te mārautanga. E wātea ana i te ahiahi.
  • 22 Hune: 0900 ngā hāora te wā Kānara Tuarua Dittmer kia whakarārangi. E noho wātea ana te hunga kua whakaritea kia wātea te haere i te ahiahi.
  • 23 Hune: Ngā mahi whakangungu hāngai ki te mārautanga.
  • 24 Hune: Ngā mahi whakangungu hāngai ki te mārautanga, hāunga i ngā hāora o te 1145 ka whakaritea e Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru he pōwhiri ma te Kīngi Tapairu o Kirīhi hei āpōpō.
  • 25 Hune: Ngā mahi whakangungu hāngai ki te mārautanga. 1745 ngā hāora ka whakarārangi mai Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru e whakareri ana mo te tae mai o te Kīngi. 1900 ka tae mai te ope o te Kīngi, he hāora i muri mai. I te taha i te Kīngi o Kirīhi i haere mai anō te Kūini o Kirīhi, te Pirihi a Peter, a Meiha-Kānara. Freyberg, ētahi āpiha me te rārangi wāhine ātaahua. I whakamahia e ngā roopu e rua ngā mahi whakangahau-kotahi mai i a Ngāti Porou i raro i a Tēneta Tuarua Pine Taiapa o Tikitik, ā ko tētahi no Te Arawa i raro i a Kāpara Nan Amohau o Rotorua. Ka tukua mai e te Kīngi o Kirīhi tana mihi ki a Kānara Tuarua Dittmer. Tirohia ngā whakaahua o Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru e haka ana me Kamupene C e tūtaki ana i te Kingi
  • 26 Hune: 0900 ngā hāora ko ngā āpiha katoa o Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru me ngā NCOs, engari kāre tētahi mai ia (coy) i tae atu ki te kauhau a te GOC ki te whare Shafto te hopuni o Helwan. Ko te kauhau mo te rua hāora e kōrero ana mo Kirīhi, Kirīti , mo te mea whakamutunga nei. Hoki ake anō Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru ki tana hopuni, me ana mahi whakangungu hāngai ki te mārautanga.
  • 27 Hune: Haere ake nei ngā mahi whakangungu o te mārautanga. 1100 ngā hāora ka tae mai ngā āpiha whakahoutanga ka whakaritea kia pēnei: Kāpene Doug Harvey OC “C Coy”, Rūtene Tuarua Hone Green me Rūtene Tuarua Jackie Reedy ki a C, Rūtene Chris Sorrenson me Rūtene Tuarua Henry Toka ki A, Rūtene Tuarua Addie Mitchell me Rūtene Tuarua Aubrey Rota ki a B, Rūtene Tuarua Jim Matehaere ki a D, Rūtene Tuarua Peta Awatere ki te Ope Tuatahi Rūtene Tuarua Paki West ki a Signals Platoon, Rūtene Tuarua Don Stewart ki te Mota Parahuunu. 1330 ngā hāora ka karangatia e Kānara Tuarua Dittmer kia hui tahi mai ngā āpiha ka kōrerotia e ia ngā wawata o te Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru. 1900 ngā hāora ko Meiha Bertrand ka karangatia e ia ngā kaihautū kia kōrerotia he huarahi hei tuku i ngā pūtea tautokona e pai ai ki ngā tāngata.
  • 28 Hune: Ngā mahi whakangungu hāngai ki te mārautanga. Hēoi anō 15% i whakaaetia kia wātea mo ngā hāora 1030. Ko tēnei whakawātea motuhake i whakaritea mo te Rāmere me te Rāhoroi noa iho.
  • 29 Hune: 0900 ngā hāora ka whakarārangi mai anō Te Ope Tauā Rua Tekau mā Waru mo te tuku karakia. Te roanga o te rā he mahi whakatā.
  • 30 Hune: Ngā mahi whakangungu hāngai ki te mārautanga. Pānuitia te mārautanga.

Rarangi Pukapuka

Te Rua Mahara o te Kāwanatanga.
Whakapuakanga: 28 NZ (Maori) Battalion War Diary, WAII 1 1664 DA 68/1/17.

Submitted by mbadmin on

Takupu (0)