Te rātaka a te Taua Māori - Ākuhata 1941

Kaiwhakamaori: Mauriora Kingi (Te Arawa)

He whakamārama

I pau te haurua tuatahi o Ākuhata i Kabrit, i te wāhanga o Bitter Lake o te Wai Tawaka o Suez i Īhipa. I reira i whakaakona te Hokowhitu Māori me te Pirikeeti Tuarima, i ngā mahi whakangungu whakahaere mo ngā wiki e toru. Ko ngā mahi i ākona ko te tau i tētahi Waka Pūkaha Mau Tāngata, te whakamahi i ngā taputapu motuhake pēnei ki te arawhata kakekake me ngā pou hoki, ngā nēti mo te whakawhiti i ngā waonga waea me ngā kotikoti waea hoki. I mutu te kōhi ki tētahi mahinga kia haere te Hokowhitu mā runga i tētahi waka Taua Moana, rere mo ētahi hāora, whakahaere i ngā waka taunga me te tau i te takutai i te awatea. I tēnei wā i tū ētahi o ngā tino kaipara o te Hokowhitu hei māngai i te Huinga Kaiaka o Aotearoa I te taiwhanga hākinakina o King Farouk, i toa te tīma kukume taura i tā rātou ngohe. I pau te haurua tuarua o Ākuhata ki Tahag, ētahi 20 maera (32 kiromita) ki te taihauāuru o Ismailia. I konei i whakangungu te Hokowhitu mo te pakanga koraha, i te wā i te tono kia 20% o ngā tāne ki te whakaaetanga ki Cairo, ki Port Said rānei ia rangi. [1]

I te tīmatanga o Ākuhata i kikī te Hokowhitu Māori i ōna āpiha 32, te tākuta rātou ko te mīnita i hono atu ki te roopu hoki:

  • Kānara Tuarua: George Dittmer
  • Ngā Meiha: George Bertrand, Humphrey Dyer
  • Kāpene: George Weir, Tiwi Love, Doug Harvey, Fred Baker, Rangi Royal, Parekura Tureia, Whetu Werohia, M. T. S Dew, Paul Te Punga
  • Tēneta: Charles Bennett, Ben Porter, Reta Keiha, Gordon Ormond, Tiwha Bennett, Terry Gilroy, Chris Sorrenson, Dan Ulrich
  • Tēneta Tuarua: Peta Awatere, Don Stewart, Henry Toka, Ariari (Addie) Mitchell, Aubrey Rota, Aubrey Rota, Hone Green, Jack Reedy, Jim Matehaere, Ruhi Pene, Jim Tuhiwai, Paki West, Pine Taiapa, H. T Maloney, Jack Ormsby, Tony Tikao - Barrett, Tutu Wirepa
  • Hononga: Kāpene M. Kronfield (Āpiha Hauora/ Tākuta), Kāpene Kahi Harawira (Pirihi)

Rātaka

  • 1 o Ākuhata: Whakangungu whakahaere.
  • 2 o Ākuhata: Ngā mahi ā-rangi, ā-marau. Kua whakaritea te wehenga ki Ismailia me Suez. I wehe ēnei āpiha i waenga i te wiki: Meiha George Bertrand nā te mauiuitanga, ngā Tēneta Tuarua Tony Tikao Barrett, Tutu Wirepa, me Jack Ormsby rātou ko Tēneta Gordon Ormond i whakawhiti atu ki te pūtake hōia. I hono atu ēnei āpiha ki te Hokowhitu i waenga i te wiki: Kāpene Tiwi Love, ngā Tēneta Charles Bennett, Chris Sorrenson rātou ko Reta Keiha. Ngā Tēneta Tuarua Jack Reedy, Atanatiu Te Puni rātou ko Rangi Logan, i hīkoi mai i te Kaunuku Whakangungu Hanumi i Kabrit. I hoki mai a Tēneta Terry Gilroy i ngā mahi kaitiaki ō muri. Ko te kaute o te rōpu ko te 34 o ngā āpiha (e rua kua whakahono) me te 649 o ngā tūnga kē atu (e wha kua whakahono).
  • 3 o Ākuhata: 0920 hāora huinga hāhi. Whakatā te Hokowhitu mo te toenga o te rangi.
  • 4 o Ākuhata: Hanumi Whakahaere. I wehe te tīma kaiaka ki Kairo mo te hui Pahīnga Uruhi o Aotearoa.
  • 5 o Ākuhata: Whakangungu whakahaere. I tū te Huinga Kaiaka o Aotearoa ki te whare huinga o Kingi Farouk. Koinei te hunga i tū mo te Hokowhitu: 100, 200 iāri – Hōia Waaka Rewa nō Matakohe. 880 iāri – Hōia Moses Makoare nō Dargaville. 440 iāri – Hōia Karipori Hongara nō Hiruharama. 1 maera – Hōia Joe Te Rangi nō Pōneke. Tao, pōro taumaha, kōpae taumaha – Tēneta Tuarua Pine Taiapa nō Tikitiki. Peke roa, peke taiapa – Hōia Thomas Delemere nō Omaio. Tīma kukume taura – Haihana Hitini Kereopa nō Pongakawa, Haihana Kipa Rickit nō Awanui, Haihana Rewi Wikiriwhi nō Maketu, Kāpara Herewini Gage, Hōia Paul Hona nō Hokianga, Hōia Jack Epiha nō Matauri Bay, Hōia Henry Skipper nō Ngāmotu. I toa te tīma kukume taura i tā rātou wāhanga o te hōtaka. Tirohia te whakaahua o nga hoia o te Rua Tekau Ma Waru i te Whakataetae Kaukau a te Tiwiana o Aotearoa
  • 6 – 9 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi. Whakangungu ā - marau. 8 Ākuhata i whakawhiti ngā Kāpene Fred Baker rāua ko Kāpene Doug Harvey ki te Taupuni Matatini Whakangungu, ā, i wehe a Tēneta Rangi Logan mo tētahi kōhi me te Hapū Hōia Whīra Tuarima. Ko te kaute o te rōpu ko te 34 o ngā āpiha (e rua kua whakahono) me te 743 o ngā tūnga kē atu (e rima kua whakahono).
  • 10 o Ākuhata: 0940 hāora huinga hāhi. Whakatā te Hokowhitu mo te toenga o te rangi.
  • 11 o Ākuhata: 0445 hāora whakaarahanga. 0515 parakuihi, kātahi i whakarite te Hokowhitu Māori mo ngā mahi hanumi whakahaere, ā, i hīkoi ki Kabrit. I whakahaere ngā mahi whakahaere e ai ki ia marau me ngā tohutohu whakahaere. I hoki mai a Kāpene Rangi Royal rāua ko Kāpene Whetu Werohia ki te roopu.
  • 12 o Ākuhata: I whakatā te Hokowhitu Māori i te ata. Hīkoi huarahi ā-marau i te ahiahi.
  • 13 o Ākuhata: Whakangungu ā-marau i te ata tae noa ki te 1230 hāora. Whakatā te Hokowhitu Māori mo te toenga o te rangi. I tū tētahi hui hei matapaki i ngā whakahaere o te pō. I tū te hui i te wharekai o ngā āpiha i waenga i te Kōhi Hanumi Whakahaere. I tū a Haihana Alfred Edward McRae ō Ohinemutu, WOII Eddie Morgan ō Rotorua, WOII E. J (Ben) Ropata ō Pōneke hei kaitono mo te OCTU, ā, i haere rātou ki te Takuahi Pirikeeti kia uiui e te Kaihautu Pirikeeti. I whakaritea kia pāoho ētahi o ngā hoia ki te kainga. He rahi ngā karere i tonoa.
  • 14 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi. Whakangungu ā - marau. I hoki mai a Kāpene Doug Harvey ki te roopu.
  • 15 o Ākuhata: Ngā mahi ā-rangi i te ata. Whakangungu ā-marau. I te ahiahi i tū ngā whakataetae poti ki Te Akitu o Kabrit i waenganui i ēnei wāhanga: Te Tauā Moana - e 3 ngā roopu, Te Amo Tūroro Tuarima - e 2 ngā roopu, Te Hokowhitu Māori - e 2 ngā roopu, Atitaake - e 2 ngā roopu, Te Hokowhitu 21 - e 2 ngā roopu, Te Hokowhitu 23 - e 2 ngā roopu. E whā ngā wāhanga o te whakataetae, ā, ko te roopu kia oti i te kōhi i tere te wā, i tū hei toa. Ko te Hokowhitu 28 Tīma A te tūatahi kia mutu i te 5 meneti 25 hēkona. Ko te Tīma B te tuarua i te 5 meneti 45 hēkona. Kua hono a Charlie Bennett (Charles Basil Bennett) te heketari o te YMCA ki te Hokowhitu. Tirohia te mahi a te YMCA nga kaitautoko mo te Rua Tekau Ma Waru.
  • 16 o Ākuhata: I hoki mai a Meiha Bertrand i te māuiuitanga, ā, i tonoa a Tēneti Jim Tuhiwai ō Tolaga Bay ki te hohipera 19. Ko te kaute o te rōpu mahue ana i ngā āpiha, ko te 745 o ngā tūnga kē atu (kai roto e whitu kua whakahono). E 6 ngā ope tānga i te hiahiatia tonu kia pakari ai i te Hokowhitu. I te 2100 o ngā hāora ki te 2300 o ngā hāora i tū ai tētahi konohete i te puni o Te Taua Moana, i Te Akitu o Kabrit hei mihi atu ki ngā whakaritenga mahi. Me te mea hoki nā te hanumi whakahaere i Kabrit i toro atu ngā mihi mahana.
  • 17 o Ākuhata: 0900 o ngā hāora i utaina ngā tueke ki te taraka, kātahi i tonoa ki Te Puni 57 i Geneifa. I āta titiro e Tēneta Kānara George Dittmer ki ngā mahi kua mahia i ngā rangi kua pahure ake. I pau te toenga o te ata e tahitahi ana i te puni. 1900 o ngā hāora i nekehia te Hokowhitu ki wāhi hou. Whai ana i tētahi hīkoi tere rawa i te 2230 o ngā hāora i tae atu ki Te Puni o Geneifa.
  • 18 o Ākuhata: 0930 o ngā hāora huinga hāhi. I hoatu te whakaaetanga ki ngā tūnga katoa kia āhei rātou ki te uwhiuwhi me te haere ki te whare pikitia o te puni.
  • 19 o Ākuhata: 0900 o ngā hāora i eke pahi te Hokowhitu, ā, i nekehia rātou ki tētahi wāhi hou i karangatia ko Tahag. I noho te Hokowhitu ki Te Puni 35.
  • 20 o Ākuhata: 0800 o ngā hāora i mahia e te Hokowhitu i tētahi hīkoinga huarahi mo te kōtahi hāora. 0900 o ngā hāora i tīmata te whakangungu ā - marau. I haere tētahi ope kaitiaki motuhake ki Port Said i raro i te maru o Tēneta Tuarua Ruhi Pene ō Rotorua. E ono ngā NCO, e ngā 30 ngā tūnga kē atu i roto i te ope kaitiaki motuhake.
  • 21 o Ākuhata: I pau te ata i ngā mahi whakangungu ā - marau. I te ahiahi i whakarerekē ngā marau, kātahi i whakaharatau i ngā wā rerekē o ngā mahi tira waka nā ngā māngai o ngā kamupene i whakahaere. I arahi te rangatira tuarua, Meiha Bertrand o te Hokowhitu i ngā mahi whakahaere. 18 maera (28 kiromita) te tawhiti o te whenua i pōkai. I whakamahia e tekau o ngā taraka 3 tana te taumaha, e rua o ngā taraka 100 tana te taumaha, e 17 o ngā motopaika hoki.
  • 22 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi, whakangungu ā - marau i waenga i te rangi. 1330 o ngā hāora i mahia e te Hokowhitu i tētahi hīkoi huarahi 10 maera (16 kiromita) te roa. Ko tētahi tīkanga o te hīkoi kia mau wai ngā Kaihautu Wāhanga anake, me te mea hoki me whakamahi mo ngā mōrearea noa iho.
  • 23 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi, whakangungu ā - marau. I hoatu te whakaaetanga ki te 20% o te kaute o ia kamupene kia haere ki Cairo ki Port Said rānei. Ko te whakaaetanga i tīmata i te 0930 o ngā hāora ki te 2359 o ngā hāora. Ko te kaute o te rōpu mahue ana i ngā āpiha, ko te 745 o ngā tūnga kē atu (kai roto e whitu kua whakahono). E 15 ngā ope tānga i te hiahiatia tonu kia pakari ai i te Hokowhitu.
  • 24 o Ākuhata: 0930 o ngā hāora huinga hāhi. I whakahaere e te Minita Tianara ki te Pīhopa Gerrard o te Ope Taua Kaatua o Aotearoa. I pau ia i te rang i te taha o te Hokowhitu me te whakaatu whitiata i te pō. Whai muri i te huinga i whakahei i te whakaaetanga ki te 20% o ia kamupene, ki Cairo ki Port Said rānei.
  • 25 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi, whakangungu ā - marau.
  • 26 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi, whakangungu ā - marau.
  • 27 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi, whakangungu ā - marau. 1800 o ngā hāora i nekehia ngā roopu ki ngā mahi tātai motuhake.
  • 28 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi, whakangungu ā - marau.
  • 29 o Ākuhata: Whakangungu ā - marau. Me haere hoki te Hokowhitu ki te hīkoi i tētahi hīkoinga huarahi mai i te 1630 ki te 2230. Me 200 iāri te tawhiti mai tētahi kamupene ki tērā atu.
  • 30 o Ākuhata: Ngā mahi ā - rangi, whakangungu ā - marau. I hoki mai te ope kaitiaki motuhake i raro i te maru o Tēneta Tuarua Ruhi Pene mai i Port Said. Ko te kaute o te roopu mahue ana i ngā āpiha, ko te 736 o ngā tūnga kē atu (kai roto e ono kua whakahono). E 23 ngā ope tānga i te hiahiatia tonu kia pakari ai i te Hokowhitu.
  • 31 o Ākuhata: I tonoa te Kaikarakia Kahi Harawira ki te whakaaetanga, nō reira kāore te huinga hāhi i tū. I whakatā te Hokowhitu mo te toenga o te rangi.

RĀRANGI PUKAPUKA

Archives New Zealand = Te Rua Mahara o te Kāwanatanga
28 NZ (Maori) Battalion War Diary, WAII 1 1664 DA 68/1/20.

Tuhinga Apiti

[1] Cody, p. 155.

Kupu Taka

Hanumi whakahaere - Combined operations training

Kaunuku Whakangungu Hanumi - Combined training centre

Pahīnga Uruhi o Aotearoa - New Zealand Expeditionary Force

Taupuni Matatini Whakangungu - Composite Training Depot

Submitted by mbadmin on

Takupu (0)